12 juli 2024
Terugblik
wetenschappelijk congres
Smart Healthy Environments World Conference 2024
Afgelopen 14, 15 en 16 mei heeft vanuit het MECC in Maastricht de eerste editie van Smart Healthy Environments World Conference 2024 (SHE2024) plaatsgevonden. Wetenschap en praktijk kwamen samen om kennis en ervaringen te delen omtrent gezond en slim leven. De HAN (Lectoraat Architecture in Health) is in samenwerking met de TU/e (Leerstoel Smart Architectural Technologies) verantwoordelijk geweest voor het organiseren, vanuit het samenwerkingsverband DEEL. De SHE2024-conferentie dient als wereldwijd podium om het samenwerkingspotentieel van livinglabs te verkennen en gezamenlijk de maatschappelijke uitdagingen op het gebied van wonen en zorg aan te gaan.
Het congres besloeg in totaal drie dagen, waarvan de eerste twee wetenschappelijk georiënteerd waren. Inspirerende keynote speakers uit diverse landen gaven hun visie op de kansen en uitdagen rondom slimme en gezonde leefomgevingen en plaatsten de thematiek in een bredere context van onder meer vergrijzing, inclusie en arbeidstekort. Onderzoekers presenteerden in tientallen sessies hun recente papers en experts uit verschillende disciplines gingen in paneldiscussies met elkaar in gesprek over onder meer technologie en zorg en sociale aspecten rondom gezondheid. Daarnaast vonden er inspirerende workshops plaats waar volop ruimte was voor discussie en kennisdeling.
De derde dag stond in het teken van bruggen slaan tussen wetenschap en praktijk. In diverse paneldiscussies en workshops met praktijkpartners werd ‘Het Nieuwe Wonen’ vanuit diverse kanten belicht, met onder andere aandacht voor de samenwerking binnen de livinglabs, (sociale) innovatie, dementievriendelijk bouwen en nieuwe ontwikkelingen binnen wonen met zorg. De uitdagingen waar we voor staan als het gaat om vergrijzing, personeelstekort en een toegankelijke en empathische woon- en zorgomgeving zijn wereldwijd aan de orde. Daarom was er deze dag tevens ruimte opgenomen voor een ‘hybrid conference day’. Wetenschappers en professionals van over de hele wereld konden hierbij online aansluiten. Onder meer ontwerpprincipes en gestandaardiseerd bouwen zijn hier aan bod gekomen, evenals de ervaringen met livinglabs en cliëntgerichte, slimme woonomgevingen.
In aanloop naar de conferentie toe was er een call for papers, waarop veelvuldig is gereageerd. Alle inzendingen zijn beoordeeld door een review committee en opgenomen in het Book of Proceedings, waarin in totaal 57 papers en abstracts zijn gebundeld. Deze publicatie van wetenschappelijk onderzoek rondom slimme en gezonde leefomgevingen versterkt de verdere verdieping en verspreiding van kennis over dit maatschappelijk urgente thema.
Tot slot was er op de conferentie tevens ruimte voor enkele doorlopende activiteiten. Er waren posterpresentaties, waar bezoekers in gesprek konden gaan met de onderzoekers van het betreffende onderzoek. Er waren zowel posters vanuit de call for papers als vanuit de livinglabs, waardoor de diversiteit aan thema’s groot was. Daarnaast was er ook de mogelijkheid om je in te leven in de gebruiker door een ouderdomspak aan te trekken. Met dit pak ervaar je hoe het is om te bewegen als een ouder persoon met verschillende oogaandoeningen.
Ook konden bezoekers terecht bij de DEEL-stand met een AI-booth, waar de innovatieve app ‘SHE2024 Visualiser’ werd gedemonstreerd. Deze door Artificial Intelligence (AI) aangedreven tool is ontworpen om gebruikersinput om te zetten in unieke visualisaties, die hun eigen toekomstbeeld ten aanzien van slimme, gezonde omgevingen tonen. Ook werd een prototype van de Guiding Environment getoond: een concept waarmee mensen met beginnende dementie worden begeleid en gestimuleerd door intelligente zorgtechnologie.
Het inhoudelijke programma van SHE2024 is tot stand gekomen in samenwerking met de Scientific Board, bestaande uit conference Chair prof. dr. ir. Masi Mohammadi (HAN, TU/e en DEEL), prof. dr. Niels Chavannes (NeLL), Camilla Evensson, MSc (RISE), prof. dr. Tineke Abma (Leyden Academy, LUMC), prof. dr. Marta Fernández (RMIT Europe), prof. dr. Nico van Meeteren (Health~Holland) en prof. dr. ir. Gloria Gutma (Simon Fraser University).[TL1]Link toevoegen: www.SHEworldconference.com/proceedings


Dag 1: Health & Technology
De eerste dag van SHE2024 stond voornamelijk in het teken van technologische toepassingen om gezondheid te bevorderen. In de openingstoespraak stelden Marta Fernandez (RMIT Europe) en Masi Mohammadi (HAN, TU/e) dat er simpelweg geen ruimte meer is voor ‘business as usual’, gezien de maatschappelijke uitdagingen die zich opstapelen. Technologie kan hierin een sleutelrol spelen, maar we moeten goed onderzoeken in welke vorm en hoe dit onze levens gaat beïnvloeden. Oftewel, in de woorden van architect Cedric Price: “Technology is the answer, but what is the question?”
Prof. dr. Milan Petkovic (Philips) betoogde in zijn keynote speech AI & Health Living dat we in Nederland lang de illusie hebben gehad dat alle inwoners gelijke kansen hebben, inclusief toegang tot gezondheidszorg. De afgelopen jaren blijkt dat niet zo te zijn. Met de opkomst van AI – zeker bij in de commerciële sector – bestaat het risico dat die kloof vergroot wordt. Ethische kwesties rondom AI in gezondheid zouden zich niet alleen moeten richten op traditionele issues zoals privacy, transparantie of regulering, maar ook op ongelijkheid. In zijn keynote Health and Wellbeing living labs pleitte dr. Evdokimos Konstantinidis (ENoLL) ervoor dat de houding van onderzoekers essentieel is in een living lab. Niet het onderzoek maar de mens moet centraal staan, wat begint bij een oprechte interesse in elkaar als medemens.
Vervolgens werden in drie workshops enkele uiteenlopende thema’s uitgediept, die te maken hebben met of gebruik maken van technologie. Camilla Evensson (RISE), Sarah Latus (TUHH) legden tijdens hun workshop Homecare of the Future namens ACE uit hoe de Noordzeeregio samenwerkt om de woonsituatie en thuiszorg voor ouderen te verbeteren. Ze deelden voorbeelden van hun empathische aanpak, waarbij ze nauw contact hadden met ouderen en aandachtig luisterden naar hun verhalen en behoeften.
Sander van de Hoef (HU) en Margot Rakers (NeLL) gingen in hun workshop Impact of eHealth dieper in op mensen die al geconfronteerd worden met ‘niet-gezond zijn’ (bijvoorbeeld door chronische ziekten). Veel innovaties vragen om een actieve houding van de gebruiker, bijvoorbeeld door het monitoren van bloeddruk. Dit vraagt echter veel tijd en energie van de cliënt en komt bovenop de (soms lange) lijst met dagelijkse bezigheden en de energie die de chronische ziekte zelf opeist. Gezond leven zou niet extra van je moeten vragen, maar juist een aantrekkelijke optie moeten zijn en als gewoonte ingebakken moeten voelen. Dit biedt een belangrijke kans voor innovaties om daarop in te spelen.
Otto Trienekens en Andrea Fitskie (Veldacademie) presenteerden de bevindingen van hun exploratieve onderzoek naar informele netwerken, A methodology to analyze neighborhoods on living and care using GIS. Met name tijdens de covidpandemie vielen de officiële kanalen weg en werden mensen meer op zichzelf aangewezen. Hun onderzoek toonde aan dat informele netwerken hierdoor zijn gaan floreren en dat deze beweging ook na de lockdowns (grotendeels) overeind blijven. De formele partijen doen er goed aan hiervan te leren als het gaat om behoeftes herkennen van mensen.



In de panelsessie onder leiding van Marta Fernandez (RMIT Europe) gingen Camilla Evensson (RISE), Geert Frederix (UMC Utrecht/HAN) en Otto Trienekens (Veldacademie) in gesprek met elkaar over de uitdagingen die de adoptie van technologie met zich meebrengt. De panelleden vonden elkaar op het punt dat we het onszelf ontzettend ingewikkeld hebben gemaakt met organisatiestructuren, regels en gescheiden geldstromen. Technologie zou een belangrijke bijdrage kunnen leveren als verbinder hierin.
Tijdens twee parallelle papersessies kwamen kort en bondig een achttal boeiende onderzoeken voorbij. In de sessies met als overkoepelend thema ‘Smart Health’ betoogde Anke Aarninkhof-Kamphuis (UT) dat we, in tijden waarin de gezondheidszorg verandert, flexibel moeten kunnen blijven met beslissingen. Dat kunnen organisaties doen door gebruik te maken van modellen, zoals ‘Dynamic and Adaptive Support Model’. Volgens Peyman Najafi (HAN en TU/e) worden senioren snel onderschat als het gaat over het gebruiken van VR als democratisch communicatiemiddel. Met kleine aandachtspunten, met name die het gebruik comfortabeler en intuïtiever kunnen maken (zoals brillen die niet te zwaar op de nek steunen, niet lopen maar zitten, niet te veel interacties met knopjes), kan VR weldegelijk toegankelijk zijn voor senioren. Sarah Latus (TUHH) vertelde over haar onderzoek dat VR-skispel als een oefening gebruikt voor de onderrug, gericht op het verbeteren van de conditie van oudere volwassenen. De VR-sensoren voorspellen de lichaamshouding met behulp van gegevens van camera’s om het ML-model te trainen.
De andere papersessie richtte zich op gezonde steden en adaptieve woningen. Hierin kwam een breed scala aan onderwerpen aan bod. Sara Willems (KU Leuven) ging in op haar onderzoek naar de respons van gebruikers op variabele energiekosten. Olivia Guerra-Santin (TU/e) vertelde over haar onderzoek naar het modelleren van gebruikersgedrag wat betreft openen en sluiten van deuren en ramen. Dorus Gevers (UM) presenteerde het onderzoek naar het opnemen van gezondheid in gebiedsontwikkeling en praktische tools die daarbij zouden kunnen helpen. Tot slot gaven Liesbet Rabbinge en Marleen van Beuzekom (HAN) uitleg over hun studie naar gezonde werkplekken voor docenten en de rol van Biophilic Design daarbij.
Dag 2: Sociale aspecten rondom gezondheid
Na de dagopening door Camilla Evensson (RISE) en Masi Mohammadi (HAN en TU/e) vonden er net als op de eerste dag twee inspirerende keynotes plaats. De eerste keynote The future of (nursing) work van prof. dr. ir. David Abbink (TU Delft en FRAIM) behandelde de vraag welke potentie robotica heeft om het arbeidstekort onder verpleegkundigen op te lossen. Hij stelt een co-creatieproces voor waarbij de verpleegkundigen zelf nauwer betrokken worden bij de ontwikkeling en uitrol ervan. De andere keynote speaker was prof. Ian Spero (Agile Ageing), die een pleidooi voor omdenken als het gaat om ontwerpen van buurten hield, met als titel Experiences from Livinglabs & Lifetime Neighborhoods That Care. Als we de planeet en de mens centraal stellen, kunnen we technologie inzetten om de strijd aan te gaan met kwalen zoals eenzaamheid, het stimuleren van welbevinden en het reduceren van financiële en sociale zorglasten.
Melissa Bruntlett, Esmee van Selst (Royal HaskoningDHV) en Bige Tunçer (TU/e) behandelden tijdens hun workshop het inpassen van sociale verantwoordelijkheid en vriendelijkheid in de gebouwde omgeving en infrastructuur. Het doel is om de menselijke ervaring te verbeteren en gezondere, inclusievere plekken te creëren voor alle mensen ongeacht leeftijd, gender, beperkingen en economische status. In de andere workshop Neighborhood Social Interaction van Linh Nguyen en Pauline van den Berg (TU/e en Fontys) stonden ontmoetingen tussen mensen in hoogbouw in Vietnam centraal en de rol van ontwerpen van gebouwen en de directe omging daarop.
Ook op de tweede dag vond er een paneldiscussie plaats. Ditmaal was de eer aan Nico van Meeteren (Health~Holland) om het gesprek te leiden tussen Marta Fernandez (RMIT Europe), Ian Spero (Agile Ageing) en Annette Duivenvoorden (Platform31). Het multidisciplinaire panel ging dieper in op de vraag hoe we in een vergrijzende samenleving een meer inclusieve en leeftijdsvriendelijke leefomgeving kunnen creëren.
Net als op de eerste dag stonden er weer twee papersessies op de agenda. De eerste focuste op empathische en zorgende leefomgevingen. Onder meer de impact van verschillende woningtypen op de sociale interactie van ouderen kwam aan bod (Kim Hamers, HAN), evenals erfdelen waarbij een groep mensen gemeenschappelijk gaat wonen op voormalige agrarische locaties (Nienke Moor, HAN). Ook was er aandacht voor ondersteunende apparatuur in de vorm van de Cook3r, een kookplaat die mensen met dementie helpt hun maaltijd te bereiden (Masi Mohammadi, HAN en TU/e).
De tweede papersessie stond in het teken van ‘citizen science, smart art & place making’. De focus hierbij lag met name op methodologische thema’s, zoals validiteit van citizen science (Tamar Shahinian, Leyden Academy), interactieve kunstwerken om ontmoetingen in buurten te stimuleren (Sophie Peters, HAN), living labs als onderzoeksomgeving (Karin Dijkstra, Saxion), lived experience research onder ouderen met dementie (Leonie van Buuren, TU/e) en ‘creative and digital placemaking’ (Peyman Najafi, HAN en TU/e).



Ook op de tweede dag vond er een paneldiscussie plaats. Ditmaal was de eer aan Nico van Meeteren (Health~Holland) om het gesprek te leiden tussen Marta Fernandez (RMIT Europe), Ian Spero (Agile Ageing) en Annette Duivenvoorden (Platform31). Het multidisciplinaire panel ging dieper in op de vraag hoe we in een vergrijzende samenleving een meer inclusieve en leeftijdsvriendelijke leefomgeving kunnen creëren.
Net als op de eerste dag stonden er weer twee papersessies op de agenda. De eerste focuste op empathische en zorgende leefomgevingen. Onder meer de impact van verschillende woningtypen op de sociale interactie van ouderen kwam aan bod (Kim Hamers, HAN), evenals erfdelen waarbij een groep mensen gemeenschappelijk gaat wonen op voormalige agrarische locaties (Nienke Moor, HAN). Ook was er aandacht voor ondersteunende apparatuur in de vorm van de Cook3r, een kookplaat die mensen met dementie helpt hun maaltijd te bereiden (Masi Mohammadi, HAN en TU/e).
De tweede papersessie stond in het teken van ‘citizen science, smart art & place making’. De focus hierbij lag met name op methodologische thema’s, zoals validiteit van citizen science (Tamar Shahinian, Leyden Academy), interactieve kunstwerken om ontmoetingen in buurten te stimuleren (Sophie Peters, HAN), living labs als onderzoeksomgeving (Karin Dijkstra, Saxion), lived experience research onder ouderen met dementie (Leonie van Buuren, TU/e) en ‘creative and digital placemaking’ (Peyman Najafi, HAN en TU/e).
Dag 3: Living labs – Het Nieuwe Wonen
Tijdens de derde dag van de conferentie, Het Nieuwe Wonen, ontmoetten wetenschap en praktijk elkaar en was Nederlands hoofdzakelijk de voertaal. Er werd volop kennis en ervaring gedeeld omtrent de livinglabs, de plekken waar alle stakeholders elkaar vinden voor onderzoeksprojecten.
Dagvoorzitter Jan Bart Wilschut (Door de Wind Advies) en Masi Mohammadi (HAN en TU/e) openden de dag. Vervolgens werden er keynotes verzorgd door Nico van Meeteren (Health~Holland) en Masi Mohammadi (HAN en TU/e). Van Meeteren onderstreepte in zijn presentatie The continuation of success of health and care via transforming people’s daily and living context het belang van preventie voor de gezondheidszorg door transformaties binnen het dagelijkse leven en de leefomgeving. Mohammadi hield een pleidooi voor gezonder oud worden door het bewust orkestreren van het ouderdomsproces (Designing happiness: key indicators of empathic and caring living environments for ageing well).
De workshops richtten zich vooral op de uitdagingen die we op de langere termijn te overwinnen hebben en de onderzoeksagenda’s die daarbij kunnen helpen. Willeke van Staalduinen (AFEdemy) en Silvia Arra Ariarte (Tecnalia) vertelden over het SIRENE-project, dat een raamwerk ontwikkelt om stakeholders zoals gemeenten, woningontwikkelaars en zorgorganisaties tot innovatie te stimuleren (Social innovation as motor for smart inclusive environments).
In de workshop Viering van innovatie gingen Anne Binnendijk (SIA), Twan Kerssens (Health~Holland), Lilian Beijer (HAN) en Chantal Huisman (HU) in op de Dutch Mission-Driven Innovation Policy, waarin Nederlandse hogescholen onderzoeksprojecten draaien gericht op oplossingen voor de vergrijzende samenleving. Dr. Oscar Zanutto en Adele De Stefani (ISRAA) bespraken in hun workshop Challenges to d(HL) in Europe and how to overcome them ‘digital illiteracy’ en de consequenties daarvan op de kansenongelijkheid als het gaat om toegang tot de zorg. Hun onderzoek maakt deel uit van het Horizon IDEAHL project, waarin burgers in 10 EU-landen worden gevolgd in hun uitdagingen als zij informatie zoeken over gezondheid of daarbij digitale platforms gebruiken.



Op het vlak van bouwen voor de zorg waren er de workshops Nieuwe prestatie-eisen voor wonen met zorg door ir. Olga Görts-van de Pas (Netwerk Conceptueel Bouwen) en Hoe bouwen we dementievriendelijk door Anne de Boer (Alzheimer Nederland) en Anne van Grinsven (Woonzorg Nederland). Netwerk Conceptueel Bouwen werkt aan productmarktcombinaties voor levensloopbestendige woningen, geclusterde woonvormen en verpleegzorgplaatsen. Alzheimer Nederland en Woonzorg Nederland ontwikkelen in samenwerking met de Technische Universiteit Eindhoven een dementievriendelijke toolkit.
De paneldiscussies op de derde dag van de conferentie stonden geheel in het teken van Livinglabs. Deze richtten zich op hetzelfde thema: Livinglabs op het gebied van slimme gezonde woonomgevingen. De moderatie werd in beide sessies waargenomen door dagvoorzitter Jan Bart Wilschut. In de eerste sessie gingen prof. dr. Nico van Meeteren (Health~Holland), Marja Peltenburg (Stadsdorp VondelHelmers), Jessica Vogel (Oktober), Mariëlle Heuvelmans (Talis) en prof. dr. Tineke Abma (Leyden Academy) in gesprek met elkaar over samenredzaamheid van burgers en het stimuleren van ontmoetingen en participatie. De tweede sessie vond plaats tussen Hans Adriani (Aanjaagteam WWZO), Paula Nelissen (Treant), Anne van Grinsven (Woonzorg Nederland) en Marlou Kremer (Raad van Ouderen). Hierin stond de vraag centraal hoe we burgers zo lang mogelijk zelfstandig thuis kunnen laten wonen.
Hybrid Conference Day
Voor de sprekers en geïnteresseerden die niet fysiek aanwezig konden zijn, werd er binnen SHE2024 eveneens een hybrid conference day georganiseerd, met als thema ‘Gezond leven verkennen door middel van Living Lab-onderzoek’. Deze online sessies werden geleid door prof. dr. Nurhan Abujidi (Zuyd Hogeschool) en prof. dr. Rizal Sebastian (THUAS).
Nurhan Abujidi (Zuyd Hogeschool) trapte de dag af met een openingstoespraak, waarmee de weg werd vrijgemaakt voor een dag vol inzichtelijke discussies. Prof. dr. Habib Chaudhury (Simon Fraser University) deelde in zijn keynote Designing for People Living with Dementia: Principles, Evaluation and Education waardevolle inzichten in ontwerpen voor mensen met dementie, waarbij hij het belang benadrukte van principes, evaluatie en onderwijs bij het creëren van ondersteunende omgevingen. Dr. Christina Fang Dai (Shanghai Jiao Tong University) ging in haar keynote Standardization Strategy in the Space Construction of Institutional Ageing Care Facilities vervolgens in op de standaardisatiestrategieën in de ruimtebouw van institutionele ouderenzorgfaciliteiten in China, waarbij ze de unieke uitdagingen en kansen op dit gebied benadrukte.
De middagsessie bevatte een reeks presentaties van onderzoekspapers, waarin verschillende onderwerpen met betrekking tot gezond leven aan bod kwamen. Onderzoekers onderzochten de waargenomen herstellendheid van natuurlijke landschappen door middel van virtual reality en de effecten ervan op de geestelijke gezondheid, met name onder studenten in ontwerpdisciplines in China. De werkzaamheid van landschappen bij het verbeteren van de geestelijke gezondheid van oudere volwassenen door middel van virtual reality werd ook onderzocht. Daarnaast onderzochten onderzoekers de invloedrijke factoren in het raamontwerp op de geestelijke gezondheid van oudere volwassenen. De methodologische aanpak van het AAL4ALL-project, dat tot doel heeft over te stappen van slimme huizen naar verzorgingstehuizen, werd gepresenteerd, samen met inzichten uit het Portugese proefexperiment.
Prof. dr. Luis Salvador-Carulla (Australian National University) hield een tot nadenken stemmende keynote over de huidige uitdagingen op het gebied van verouderingsonderzoek en -planning, waarbij hij de noodzaak van innovatieve benaderingen en oplossingen benadrukte. De conferentie werd afgesloten met een prikkelende paneldiscussie onder leiding van Rizal Sebastian (THUAS), waarbij experts waaronder Peter Roelofsma (THUAS), Sylvia I. Bergh (EUR & THUAS), Luis Salvador-Carulla en Niels Chavannes (LUMC) in gesprek gingen over stedelijke livinglabs en hun potentieel om slim en gezond leven voor de vergrijzende bevolking te bevorderen.
Op naar SHE2025!
We kunnen terugkijken op drie inspirerende dagen van kennisdeling tussen wetenschap en praktijk, waarop meerdere concrete leerpunten naar voren zijn gekomen vanuit de State of the Art. De aanwezigen kregen waardevolle inzichten in de nieuwste onderzoeksresultaten, ontwerpprincipes en technologische vooruitgang die gericht zijn op het verbeteren van het welzijn van individuen gedurende de hele levensduur.
We hebben sprekers, collega-wetenschappers, projectpartners, studenten en andere geïnteresseerde bezoekers met elkaar in gesprek zien gaan en vruchtbare samenwerkingen zien ontstaan. Veel kennis en ervaring is bovendien vastgelegd in het Book of Proceedings. Vanuit deze fundering kijken wij met veel plezier uit naar alle mooie initiatieven en ideeën die in de nabije toekomst zullen ontstaan.
Na deze succesvolle eerste editie zijn we zeer verheugd te kunnen melden dat er ook een SHE2025 zal volgen. Informatie over data en locatie volgt op korte termijn. Wij hopen u daar wederom te mogen verwelkomen!